Ενσωμάτωση της Οδηγίας CSRD στην Ελληνική Νομοθεσία: Νέα Δεδομένα για τις Επιχειρήσεις

Τη 10η Δεκεμβρίου 2024, υπερψηφίστηκε κατά πλειοψηφία ο Νόμος 5164 - ΦΕΚ 102/12.12.2024, που ενσωματώνει την Οδηγία CSRD, με σκοπό την ενίσχυση της διαφάνειας και της αξιοπιστίας των πληροφοριών βιωσιμότητας που δημοσιοποιούν οι επιχειρήσεις. Συγκεκριμένα, με τον νέο νόμο εισάγεται η υποχρέωση υποβολής και δημοσίευσης έκθεσης βιωσιμότητας από τις επιχειρήσεις σε αντικατάσταση της προηγούμενης διαδικασίας υποβολής μη χρηματοοικονομικών καταστάσεων. Η εφαρμογή του Νόμου 5164 αφορά συγκεκριμένα:

• Μεγάλους φορείς δημοσίου συμφέροντος και μητρικές εταιρείες μεγάλων ομίλων δημοσίου ενδιαφέροντος άνω των 500 εργαζομένων: από τη χρήση 1.1.2024.

• Μεγάλες οντότητες και μητρικές εταιρείες μεγάλων ομίλων εκτός των προαναφερθέντων:  έναρξη χρήσης 1.1.2025.

• Μικρές και μεσαίες οντότητες δημοσίου ενδιαφέροντος και συνδεδεμένες ασφαλιστικές και αντασφαλιστικές εταιρείες: από τη χρήση 1.1.2026.

• Θυγατρικές επιχειρήσεις των οποίων η μητρική εδρεύει εκτός ΕΕ: από το οικονομικό έτος 1.1.2028 ( με την προϋπόθεση ότι ο συνολικός κύκλος εργασιών σε χώρες της ΕΕ- του Ομίλου που εδρεύει εκτός ΕΕ- ξεπερνά τα 150 εκατ. ευρώ).

Αξίζει να σημειωθεί ότι ως προς τις οντότητες δημοσίου συμφέροντος προστίθενται και :

1. οι Ανώνυμες Εταιρείες του Δημοσίου στις οποίες το ελληνικό Δημόσιο κατέχει μετοχές, ανεξαρτήτως του ποσοστού συμμετοχής του στο μετοχικό κεφάλαιο και οι λοιπές θυγατρικές της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας, οι οποίες δεν έχουν μετοχές εισηγμένες στο χρηματιστήριο και περιλαμβάνονται και οι επιχειρήσεις επενδύσεων οι οργανισμοί συλλογικών επενδύσεων, οι εταιρείες διαχείρισης και τα ιδρύματα μικροχρηματοδοτήσεων.

2. Οι θυγατρικές εταιρείες, που είναι εγκατεστημένες στην Ελλάδα, εφόσον αποτελούν οντότητες δημοσίου ενδιαφέροντος, αλλά η τελική μητρική επιχείρηση διέπεται από το δίκαιο τρίτης χώρας, οι οποίες υπέχουν υποχρέωση δημοσίευσης έκθεσης βιωσιμότητας. Ομοίως και το υποκατάστημα επιχείρησης που διέπεται από το δίκαιο τρίτης χώρας (το οποίο δεν ανήκει σε όμιλο είτε κατέχεται τελικά από επιχείρηση που έχει συσταθεί σύμφωνα με το δίκαιο τρίτης χώρας).

Ο νέος νόμος επιφέρει τροποποιήσεις στον Ν. 4548/2018, διευρύνοντας την υποχρέωση δημοσιοποίησης Απολογισμού Βιώσιμης Ανάπτυξης. Πλέον, η υποχρέωση αυτή ισχύει όχι μόνο για τις μεγάλες επιχειρήσεις, αλλά και για μικρομεσαίες εταιρείες δημοσίου ενδιαφέροντος, καθώς και για εταιρείες εκτός ΕΕ που διαθέτουν θυγατρικές με σημαντική επιχειρηματική δραστηριότητα εντός της Ένωσης. Ειδικότερα, περιλαμβάνει εταιρείες των οποίων τα έσοδα στην ΕΕ—είτε σε επίπεδο ομίλου είτε μεμονωμένα—υπερβαίνουν τα 150 εκατομμύρια ευρώ για δύο συνεχόμενα έτη.

Παράλληλα, τροποποιήσεις εισάγονται και στον Ν. 3556/2007 για τις εισηγμένες εταιρείες, προσδιορίζοντας ότι η Έκθεση Διαχείρισης πρέπει πλέον να περιλαμβάνει στοιχεία βιωσιμότητας, σύμφωνα με τα νέα Ευρωπαϊκά Πρότυπα Αναφοράς Βιωσιμότητας (ESRS).

Παρατηρούμε επομένως ότι η CSRD εισάγει αυστηρότερες απαιτήσεις αναφοράς και νομικές υποχρεώσεις για τις επιχειρήσεις, ενσωματώνοντας τις εξής καινοτομίες:

• Διευρυμένο Πεδίο Εφαρμογής: Η συμμόρφωση δεν αφορά μόνο τις μεγάλες εισηγμένες εταιρείες, αλλά και πολλές μη εισηγμένες, με σημαντικό οικονομικό αποτύπωμα.

• Διπλή Ουσιαστικότητα (Double Materiality): Οι επιχειρήσεις οφείλουν να αναφέρουν τόσο τον αντίκτυπο των δραστηριοτήτων τους στο περιβάλλον και την κοινωνία, όσο και τον αντίκτυπο των θεμάτων βιωσιμότητας στην οικονομική τους απόδοση.

• Υποχρεωτική Σύνταξη Εκθέσεων σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα Αναφοράς Βιωσιμότητας (ESRS): Τα πρότυπα αυτά καθορίζουν συγκεκριμένα κριτήρια για την παροχή αξιόπιστων και συγκρίσιμων δεδομένων.

• Υποχρέωση Εξωτερικής Επαλήθευσης: Οι εκθέσεις βιωσιμότητας υπόκεινται σε εξωτερικό έλεγχο από ανεξάρτητους ελεγκτές ή φορείς πιστοποίησης, όπως ορίζει το άρθρο 26 του Ν. 5164/2024.

Όσον αφορά το περιεχόμενο και τις υποχρεώσεις υποβολής της Έκθεσης Βιωσιμότητας, αυτή αντικαθιστά την υποβολή μη χρηματοοικονομικών καταστάσεων και οφείλει να συντάσσεται σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα ESRS της EFRAG. Σε περίπτωση απόκλισης, οι επιχειρήσεις πρέπει να παρέχουν αιτιολόγηση («Comply or Explain») για τα πρώτα τρία έτη εφαρμογής.

Η έκθεση περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με:

• Τις επιπτώσεις της επιχείρησης σε ζητήματα βιωσιμότητας και τον τρόπο που αυτά επηρεάζουν τη θέση της.

• Το επιχειρηματικό μοντέλο και τη στρατηγική ανθεκτικότητας απέναντι σε περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς κινδύνους.

• Σχέδια δράσης, επενδύσεις και χρηματοδοτικούς στόχους βιωσιμότητας.

• Την αλυσίδα αξίας, τις επιχειρηματικές σχέσεις και τις διαδικασίες δέουσας επιμέλειας.

• Διακυβερνητικά ζητήματα βιωσιμότητας και πολιτικές κινήτρων για τη διοίκηση.

Οι εκθέσεις βιωσιμότητας πρέπει να δημοσιεύονται στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο (ΓΕΜΗ), ενώ τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου φέρουν ευθύνη για την ακρίβεια και τη συμμόρφωση των στοιχείων.

Εν συνεχεία, όσον αφορά τον έλεγχο και τις κυρώσεις για τη μη συμμόρφωση, οι εκθέσεις βιωσιμότητας υπόκεινται σε ανεξάρτητη διασφάλιση από ορκωτούς ελεγκτές ή ανεξάρτητους παρόχους διασφάλισης, με τις ίδιες προϋποθέσεις και ευθύνες που ισχύουν για τους χρηματοοικονομικούς ελέγχους. Η ΕΛΤΕ είναι η αρμόδια αρχή για την εποπτεία των ελεγκτών, ενώ το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης επιβλέπει τους ανεξάρτητους παρόχους διασφάλισης.

Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, προβλέπονται αυστηρές κυρώσεις:

• Ποινές φυλάκισης έως 3 ετών και χρηματικές ποινές από 5.000 έως 50.000 ευρώ για τα μέλη του Δ.Σ.

• Πρόστιμα από 10.000 έως 100.000 ευρώ για ελεγκτές που εκδίδουν ψευδή γνώμη.

• Πειθαρχικές κυρώσεις, συμπεριλαμβανομένων προστίμων έως 500.000 ευρώ και απαγόρευσης άσκησης επαγγελματικών καθηκόντων για μέχρι 3 έτη.

Επομένως προκειμένου οι επιχειρήσεις να βρεθούν αντιμέτωπες με τις συνέπειες της μη συμμόρφωσης, οφείλουν να υιοθετήσουν στρατηγική συμμόρφωσης, η οποία περιλαμβάνει:

• Κατανόηση του νομικού πλαισίου και των προτύπων ESRS, με παράλληλη εκπαίδευση των στελεχών και των μελών των διοικητικών, διαχειριστικών και εποπτικών οργάνων.

• Αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης ώστε να εκτιμηθεί το επίπεδο ετοιμότητας της επιχείρησης και να διαπιστωθούν τυχόν ελλείψεις.

• Δημιουργία εξειδικευμένης ομάδας συμμόρφωσης, υπεύθυνης για το συντονισμό και την προετοιμασία της έκθεσης βιωσιμότητας.

• Ενεργή εμπλοκή της ανώτερης διοίκησης, προκειμένου να εντοπιστούν τα ουσιαστικά ζητήματα, οι κίνδυνοι και οι ευκαιρίες που συνδέονται με τη στρατηγική της επιχείρησης.

• Διαμόρφωση αποτελεσματικών διαδικασιών επικοινωνίας, ώστε να διασφαλίζεται η ομαλή συλλογή και ανάλυση των απαραίτητων στοιχείων.

• Αξιολόγηση των διαθέσιμων πόρων και εργαλείων, με παράλληλη εξέταση της ανάγκης για εξωτερική υποστήριξη από εξειδικευμένους συμβούλους.

• Έγκαιρη επιλογή ανεξάρτητου ελεγκτή, ο οποίος θα αναλάβει τον έλεγχο της έκθεσης βιωσιμότητας και θα διασφαλίσει τη συμμόρφωση με τις κανονιστικές απαιτήσεις.

Συνοψίζοντας, η ενσωμάτωση της Οδηγίας CSRD στην ελληνική έννομη τάξη αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς τη διαφάνεια και την υπεύθυνη εταιρική διακυβέρνηση. Η έγκαιρη προετοιμασία θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις να ανταποκριθούν στις νέες υποχρεώσεις, να αποφύγουν κυρώσεις και να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες που προσφέρει η ενισχυμένη διαφάνεια στη βιώσιμη ανάπτυξη.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την ενσωμάτωση της Οδηγίας CSRD στην ελληνική έννομη τάξη πατήστε εδώ, εδώ και εδώ 

Για περισσότερα σχετικά με την Οδηγία CSRD, πατήστε εδώ 

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα ευρωπαϊκά πρότυπα ESRS της EFRAG, πατήστε εδώ